Andaluzja, którą w dziewiętnastowiecznych
opisach podróży otoczono nimbem
„Orientu Europy", posiada jedyne w swoim
rodzaju bogactwa sztuki i kultury, będące
owocem połączenia się różnorodnych
kultur. Od najdawniejszych czasów pełniła
rolę bramy, przez którą wkraczali do Hiszpanii
zdobywcy z wielu krajów. Przybyli
tu Fenicjanie, Kartagińczycy, Grecy, Celtowie,
Rzymianie, Wizygoci, Berberowie
i Arabowie, przemieszali się z pierwotną,
rdzenną ludnością i pozostawili po sobie
spuściznę. Stąd wzięły początek różne prehistoryczne
kultury, tu leżało legendarne
królestwo Tartessos, tu znajdowały się osady
handlowe Fenicjan, Greków i Kartagińczyków.
Pod panowaniem rzymskim prowincja
ta, zwana Baetica, otrzymała po raz
pierwszy jednolitą administrację, narzucono
też krajowi pewien schemat cywilizacji i infrastruktury, którego efekty są dostrzegalne
do dzisiaj. Wprowadzono również
jednolity język urzędowy - łacinę. Wandalom,
którzy - podobnie jak Alanowie
i Swebowie - przemierzali tę krainę, grabiąc
ją i pustosząc, zawdzięcza Andaluzja
swoją nazwę: Arabowie nazwali ją później
Al-(V)andaluz (kraj Wandali).
Pod rządami
Wizygotów religią państwową stało
się chrześcijaństwo. Jednak największy
wpływ na ten kraj wywarło trwające blisko
800 lat panowanie Arabów, kiedy to Andaluzja
zarówno w polityce, jak i w kulturze
przeżyła okres swego największego rozkwitu,
który wyrył na niej nieprzemijające
piętno. Muzułmańscy zdobywcy wznieśli
w miastach wielkie meczety, uniwersytety,
szkoły i biblioteki publiczne, dzięki którym
Andaluzja stała się centrum życia umysłowego
w Europie.
Arabskim uczonym można
również zawdzięczać to, iż przetrwał do
tej pory dorobek myślowy i kulturowy starożytności.
To na tym terenie położono
podwaliny takich nowoczesnych dyscyplin
naukowych, jak medycyna, fizyka, geografia,
matematyka i astronomia. Muzyka
i poezja były wysoko cenione na książęcych
dworach. Szczególnie popierano rozwój
sztuki i rękodzieła, które do dzisiaj zachowały
swe arabsko-islamskie korzenie.
Szybko rozwinęło się rolnictwo dzięki
skomplikowanej technice nawadniania,
różnym systemom kanałów, wiatrakom, kołom czerpakowym i sprowadzanym nowym
odmianom roślin uprawnych. Gdy
chrześcijańska Europa pogrążona była
w głębokim średniowieczu, w Andaluzji
kwitła kultura, która w klimacie maksymalnej
tolerancji umożliwiała pokojowe
współżycie muzułmanów, chrześcijan i Żydów,
a przekazując potomności starożytną
i orientalną wiedzę, dawała podwaliny do
ery nowożytnej. To z tamtych stuleci pochodzą
najsłynniejsze zabytki architektoniczne
Andaluzji: Mezquita, miasto pałaców
Medina az-Zahara, Giralda, Alhambra
oraz liczne arabskie łaźnie.
